Antwerps Geneeskundemuseum opent tentoonstelling over de rol van de kerk in de zorg
Het Lambotte Museum in Antwerpen heeft een nieuwe tentoonstelling geopend over de historische rol van de Gasthuiszusters en andere geestelijke orden in de gezondheidszorg. De tentoonstelling, gevestigd in de parochiezaal van de Heilige Geeststraat, belicht de bijdrage van de katholieke kerk aan de gezondheidszorg in Antwerpen door de eeuwen heen.
Een reis door de medische geschiedenis van Antwerpen
De tentoonstelling neemt bezoekers mee op een reis door de medische geschiedenis van Antwerpen, van de middeleeuwen tot de 21e eeuw. Volgens Robrecht Van Hee, algemeen chirurg, medisch historicus en voorzitter van het museum, laat de expositie zien hoe zorginstellingen voortkwamen uit caritas en hoe zusters en broeders lange tijd de belangrijkste zorgverleners waren.
De eerste Antwerpse gasthuizen
De expositie begint met de oprichting van de eerste Antwerpse gasthuizen in de 12e eeuw. Het Onze-Lieve-Vrouwgasthuis, gesticht rond 1124, werd gevolgd door het Sint-Elisabethgasthuis (1337) en vormde samen met het Sint-Rochus- en Ter Sieckengasthuis het begin van georganiseerde zorg in de stad. De Augustinessen en de Minderbroeders verzorgden zowel de lichamelijke als geestelijke noden van de patiënten. Medische behandelingen waren toen nog rudimentair, met aderlatingen en kruiden als voornaamste middelen.
Secularisering en professionalisering
Tijdens het ancien régime breidde de zorg zich verder uit, maar oorlogen, epidemieën en armoede legden grote druk op de instellingen. De Franse overheersing en de Napoleontische tijd brachten een omslag: kloosterorden verloren hun macht, zorginstellingen werden geseculariseerd, en professionalisering werd noodzakelijk. In de 20e eeuw zette dit proces zich verder met de oprichting van verpleegscholen, zoals de beroepsschool voor ziekenverpleging en het Sint-Berlindisinstituut, wat de basis legde voor de hedendaagse gezondheidszorg.
Aandacht voor verdwenen ziekenhuizen en kunst
De tentoonstelling schenkt ook aandacht aan enkele verdwenen of gesloten ziekenhuizen, zoals het Louise-Marie ziekenhuis, het Sint-Camillus ziekenhuis en het Militair Gasthuis. De expositie wordt opgesmukt door kunstobjecten van Sofie Muller, Kiki Smith en Pascale Pollier.
Terugkeer naar het Stuivenbergziekenhuis?
Het Lambotte Museum organiseerde eerder een expositie over psychiatrie in het Stuivenbergziekenhuis in 2024. Robrecht Van Hee: "We zouden het liefst terugkeren naar het Stuivenbergziekenhuis, waar het grootste deel van ons materiaal oorspronkelijk vandaan komt en ook daadwerkelijk is gebruikt. Het is dus logisch om de voorwerpen daar tentoon te stellen, maar vanwege de huidige herontwikkeling van de site is het nog niet duidelijk wanneer dat mogelijk zal zijn." Momenteel worden ongeveer 15.000 objecten bewaard in het depot van het voormalige ziekenhuis.
Praktische informatie
De tentoonstelling in de parochiezaal van de Heilige Geeststraat is geopend van 2 oktober tot midden augustus 2026, op donderdag en zondag van 14 tot 17 uur. De toegangsprijs is 10 euro per persoon, of 8 euro voor groepen vanaf tien personen. Meer informatie is te vinden op www.museumgeneeskunde.be.
