Europese Defensie en Russische Tegoeden Hoofdonderwerp EU-Top in Kopenhagen
De Europese Unie staat voor een cruciale top in Kopenhagen, waar staatshoofden en regeringsleiders samenkomen om de Europese defensie te versterken en de steun aan Oekraïne te bespreken. De recente schendingen van het Europese luchtruim door Russische drones en gevechtsvliegtuigen hebben de urgentie van deze bijeenkomst onderstreept. Een belangrijk agendapunt is de delicate kwestie van de Russische tegoeden.
Versterking van de Europese Defensie tegen de Russische Dreiging
De afgelopen weken zijn er drone-waarnemingen geweest in verschillende Oost-Europese landen, Noorwegen en Denemarken. Zweden, Duitsland en Frankrijk hebben zelfs hulp aangeboden aan Denemarken voor de beveiliging van de top. Antonio Costa, de Europese Raadsvoorzitter, benadrukte in zijn uitnodigingsbrief de noodzaak om de inspanningen te versnellen na de schendingen van het luchtruim van Polen en Roemenië door Rusland.
Er is een brede consensus dat de Europese defensie aanzienlijk versterkt moet worden, met 2030 als horizon. Het doel is dat Europa tegen die tijd over voldoende afschrikkingsmacht beschikt. Premier Bart De Wever vatte de ambitie samen: "Binnen vijf jaar moet Poetin genoeg schrik hebben van Europa om ons niet te storen."
Drie Vragen voor de Leiders in Kopenhagen
Costa heeft drie belangrijke vragen voorgelegd aan de leiders:
- Hoe kunnen gemeenschappelijke defensiecapaciteiten sneller ontwikkeld worden?
- Hoe kan de bescherming van de oostflank van de EU beter ondersteund worden?
- Hoe kan deze samenwerking op defensiegebied doeltreffend gecoördineerd en opgevolgd worden, mogelijk met een grotere rol voor de Europese defensieministers?
De Europese Commissie heeft reeds een oriëntatienota voorbereid met ideeën, zoals een Europese "dronemuur" en lucht- en ruimteafweerschilden. Ursula von der Leyen wil tegen de Europese top van 23 en 24 oktober een concrete wegenkaart presenteren met doelstellingen richting 2030.
Steun aan Oekraïne en de Kwestie van de Russische Tegoeden
De leiders bespreken ook de voortdurende steun aan Oekraïne, waar na meer dan drie jaar oorlog nog steeds geen direct perspectief op vrede is. Een videoconferentie met president Volodimir Zelenski is gepland. De financieringsbehoefte van het land is enorm, en De Wever waarschuwt dat het "bij de koffie" vooral over de financiering en de Russische tegoeden in Brussel zal gaan.
Steeds meer landen willen de geblokkeerde tegoeden van de Russische centrale bank bij het Brusselse effectenhuis Euroclear inzetten. Tot nu toe werden enkel de interesten gebruikt om Oekraïne te helpen, maar Von der Leyen heeft geopperd de fondsen zelf in te zetten voor een "herstellening" voor Kiev. Ook de Duitse bondskanselier Friedrich Merz steunde dit idee.
Premier De Wever waarschuwt voor de systemische en juridische risico's en noemt het een "gemakkelijkheidsoplossing" die de Europeanen een troefkaart ontneemt bij vredesonderhandelingen. Hij benadrukt het belang van de "mutualisering van het risico" en dat het risico niet alleen bij België mag liggen omdat het de zetel van Euroclear heeft.
Volgens een Europese bron zal woensdag bekeken worden of er overeenstemming is over een uitgebreider gebruik van de Russische tegoeden, waarbij juridische kwesties in een tweede fase behandeld zullen worden.
Overige Agendapunten: Oekraïne's Toetreding en Sancties tegen Rusland
De toetredingsonderhandelingen van Oekraïne, dat sinds juni 2022 kandidaat-lidstaat is, komen ook aan bod. Het pad naar lidmaatschap wordt momenteel geblokkeerd door een Hongaars veto. Verder zullen de leiders van gedachten wisselen over een nieuw pakket sancties tegen Rusland, dat voornamelijk de energiesector viseert.
Ten slotte is het niet uitgesloten dat de oorlog in Gaza ter sprake komt, ondanks dat het niet officieel op de agenda staat. Costa en Von der Leyen staan welwillend tegenover het nieuwe vredesplan van de Amerikaanse president Donald Trump.