“Ik kan bijna niet omschrijven hoe blij, voldaan en trots ik mij voel”, zegt een euforische burgemeester Mohamed Ridouani (Vooruit) enkele minuten nadat in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel was bekendgemaakt dat zijn stad over vijf jaar Europese Culturele Hoofdstad wordt. “Het is de voorbije jaren een spannend traject geweest, in veel etappes, dat veel gevraagd heeft van ons. Maar als er één stad is die er klaar voor is én die het kan uitvoeren, dan is het wel Leuven.”
Met een kandidatuur onder de noemer LOV 2030 wist Leuven de internationale jury het meest te charmeren. Binnen de thema’s ‘human’, ‘nature’ en ‘innovation’ werden enkele tientallen projecten uitgewerkt, met als rode draad ‘radicale verbindingen’ leggen tussen organisaties en over sectoren heen.
Juryvoorzitter Jelle Burggraaf maakt de winnaar bekend. © belga
“We hebben lang gedebatteerd, maar uiteindelijk hebben we in consensus gekozen voor Leuven”, zegt de Nederlandse juryvoorzitter Jelle Burggraaf. Details over waarom Leuven het heeft gehaald en Molenbeek en Namen niet, wil hij nog niet geven – daarvoor is het wachten tot het finale juryrapport eind oktober. “Maar ik kan wel zeggen dat de kwaliteit van de drie dossiers uitzonderlijk hoog was. Ik zetel al zes jaar in de jury, en ik merk dat andere landen vaak worstelen met het Europese verhaal en de vraag hoe je kunstenaars en organisaties uit andere landen bij jouw lokale kandidatuur moet betrekken. In België was die Europese dimensie haast een evidentie.”
Noodzaak is geen criterium
Behalve die Europese dimensie beoordeelde de jury de kandidaturen ook op de artistieke kwaliteit, een duurzame impact op lange termijn, de capaciteit om het waar te maken, de participatie van lokale inwoners en een gedegen financieel plan. Leuven kwam uit die mix van criteria als beste naar voren.
Heeft het welvarende en cultureel rijke Leuven de titel van Europese Culturele Hoofdstad wel nodig, vroegen velen zich vooraf af. Zou de keuze voor het noodlijdende Molenbeek niet meer impact hebben gehad? “Of een stad wel of niet de titel nodig heeft, is géén criterium”, zegt Burggraaf stellig.
Voor Molenbeek, algemeen beschouwd als de voornaamste concurrent van Leuven, is het een bittere pil: zij claimden dat de urgentie om de titel binnen te halen bij hen het grootst was. Op de vraag of de politieke instabiliteit heeft meegespeeld in hun beslissing – meer dan een jaar na de verkiezingen is er nog geen regering in het Brussels Gewest en ook de Molenbeekse burgemeester Catherine Moureaux (PS) is al een poos buiten strijd – kan Burggraaf niet antwoorden.
Vreugde bij burgemeester Ridouani en het Leuvense team. © Jef Van den Bossche
In afwachting van het officiële rapport is het voor de enthousiaste delegatie uit Leuven dus een beetje gissen wat precies de doorslag heeft gegeven. Burgemeester Ridouani ziet voor Leuven alvast een belangrijke rol weggelegd. “Leuven staat symbool voor solidariteit, diversiteit en rechtvaardigheid – de Europese waarden bij uitstek, op een moment dat dit prachtige continent aan zichzelf twijfelt. Leuven heeft het potentieel om de beste versie van Europa uit te ademen.”
Kleine stad, grote allures
Volgens schepen van cultuur Bert Cornillie (Vooruit) is het de Leuvense traditie van samenwerken over sectoren heen die de doorslag gaf. “Leuven blijft een kleine stad, met heel grote allures. We hebben een enorm internationaal netwerk, mede dankzij de universiteit.” Daarbij speelde het netwerk van de Leuvenites volgens Cornillie een belangrijke rol. “Dat is de naam die we geven aan wie ooit in Leuven werkte of studeerde en de stad verlaten heeft, maar Leuven altijd in zich blijft meedragen. In ons plan voor 2030 willen we de banden met hen aanhalen.”
Voormalig rector Luc Sels. © Jef Van den Bossche
De nieuwe rector van de KU Leuven, Séverine Vermeire, is alvast helemaal mee in het verhaal. Maandag, nota bene op de eerste dag van het nieuwe academiejaar, ging ze de Leuvense kandidatuur zelfs mee verdedigen voor de internationale jury. Bij de bekendmaking woensdag was ze er niet bij, maar wel haar voorganger Luc Sels. “We voelen al jaren dat een rijk aanbod aan kunst en cultuur in de stad cruciaal is om talent aan te trekken”, zegt de oud-rector. “Dit jaar vieren we 600 jaar universiteit, en daarbij hebben we heel bewust gekozen om een kunst- en wetenschapsroute te ontwikkelen. Die route doorheen de stad zagen we als een opstapje naar de Europese titel, die nog heel wat meer mogelijkheden zal scheppen.”
Leuvense studenten bereiken in het verhaal van Europese Culturele Hoofdstad blijft een uitdaging, beseft Stijn Devillé, een van de intendanten van LOV 2030. “Elke vier jaar heb je een nieuwe generatie studenten. De studenten van 2030 zijn nu nog niet in Leuven. Maar dat houdt ons niet tegen om nu al plannen te bedenken, samen met de KU Leuven en studentenkoepel Loko. Zo komt de Kotroute terug, een project dat ooit ontstaan is in Leuven en waarbij artiesten spelen in de studentenhuizen. Er is ook het burgerwetenschapsproject Smile, waarbij studenten onderzoek doen naar het welbevinden van mensen en de manier waarop dat door hun leefomgeving bepaald wordt.”
“Als Leuven de alma mater is, dan is Aarschot de tienerdochter”, zegt Gwendolyn Rutten, burgemeester van Aarschot, die ook aanwezig was op de bekendmaking. “Hoeveel mensen zijn er niet in Leuven naar de universiteit of de hogeschool geweest, hebben er hun eerste lief gehad of levenslange vriendschappen gemaakt, en zijn daarna in de regio rond Leuven gaan wonen? Die link tussen Leuven en omstreken willen we leggen in allerlei artistieke projecten. Ik denk dat we de jury hebben kunnen overtuigen dat er niet altijd een grote kloof hoeft te zijn tussen het achterland en de grote stad.”
Gwendolyn Rutten, burgemeester van Aarschot. © Jef Van den Bossche.
De kandidatuur pakte uit met ‘Leuven & beyond’, een netwerk van dertig gemeenten uit Oost-Brabant. “Die samenwerking is echt nieuw”, zegt Rutten. “We hebben geen lange traditie van samenwerken, dat is de voorbije jaren gegroeid, met sinds kort ook officieel een intergemeentelijke samenwerking. Het is mooi dat net cultuur daar de motor van is.”
Tranen bij Molenbeek
Juryvoorzitter Jelle Burggraaf heeft nog bemoedigende woorden voor Namen en Molenbeek. “Ik hoop dat ze, zodra de eerste teleurstelling weg is, niet bij de pakken blijven zitten en kijken wat ze op kleinere schaal nog kunnen uitvoeren. Dat heb ik ook gezien bij kandidaat-steden uit andere landen die het niet haalden: de energie die is ontstaan, kan echt iets teweegbrengen.”
Fatima Zibouh (centraal) van Molenbeek 2030. © Jef Van den Bossche
Fatima Zibouh, die samen met Jan Goossens intendant was van Molenbeek 2030, veegt de tranen uit de ogen wanneer we haar aanspreken. De ontgoocheling is groot, maar toch overheerst volgens haar een ander gevoel: résilience. “Natuurlijk zijn we erg teleurgesteld, maar we zijn vastberaden om door te gaan”, aldus Zibouh. “Onze kandidatuur verbeeldde een hoop, droom en gemeenschappelijke visie voor Brussel. We hopen nog delen van het programma te realiseren. Ik denk aan de jaarlijkse Molenfest-festivals, waarvan we nu twee edities hebben georganiseerd met telkens vele duizenden bezoekers. Het is een project dat mensen van alle kleuren en origines bij elkaar brengt. Daar hebben we nood aan in Molenbeek.”
Meerdere hoofdsteden
Mensen samenbrengen via cultuur: dat is het idee waarmee het concept van de Europese Culturele Hoofdstad in 1985 werd gelanceerd, met Athene als eerste uitverkoren stad. Sindsdien kregen meer dan zestig steden de titel. Aanvankelijk ging het om één stad per jaar, maar sinds 2004 zijn er jaarlijks twee of drie steden die zich Culturele Hoofdstad mogen noemen. Dit jaar zijn dat Chemnitz in Duitsland en Nova Gorica en Gorizia, twee zustersteden op de grens van Slovenië en Italië.
In 2030 zal behalve Leuven ook Larnaka of Lemesos uit Cyprus zich Europese Culturele Hoofdstad mogen noemen, net als Lviv uit Oekraïne of Nikšić uit Montenegro. Beide laatste steden komen uit kandidaat-lidstaten van de Europese Unie en willen zich daarmee een Europese impuls geven.
LEES OOK Kunst van Rock Werchter-artiesten en openluchtexpo in 30 gemeenten: de plannen van Leuven als Europese Culturele Hoofdstad
LEES OOK “Als Molenbeek Europese Culturele Hoofdstad wordt, zullen ze het weten tot in het Witte Huis”
[SRC] https://www.standaard.be/media-en-cultuur/vreugdetaferelen-na-zege-van-leuven-als-europese-culturele-hoofdstad-leuven-heeft-het-potentieel-om-de-beste-versie-van-europa-uit-te-ademen/92550984.html