Taliban'ın Afganistan'da İnterneti Kapatması Ülkeyi Dijital Karanlığa Sürükledi
Afganistan, Taliban yönetiminin ülkenin dört bir yanında internet ve telefon hizmetlerini kapatmasıyla birlikte dijital karanlığa gömüldü. 29 Eylül 2025'te gerçekleşen bu olay, ülkeyi tecrit etme ve ahlak adı altında yeni kısıtlamalar uygulama çabalarının bir parçası olarak değerlendiriliyor. Ülke genelindeki iletişim kesintisi, uluslararası haber kuruluşlarının Kabil'deki ofisleriyle iletişimini koparmasına neden oldu.
İnternet Kesintisinin Detayları
NetBlocks adlı internet izleme kuruluşuna göre, Afganistan'daki internet bağlantısı %1'e kadar düştü. Kesinti aşamalı olarak gerçekleşirken, son aşamada telefon hizmetleri de etkilendi. Özel haber kanalı TOLO News, 3G ve 4G internet hizmetlerinin kapatılması için bir hafta süre verildiğini ve yalnızca eski 2G standardının aktif kalacağını duyurdu. Cloudflare Radar ise başkent Kabil'de internet bağlantısının en keskin şekilde düştüğünü, ardından Herat ve Kandahar'ın geldiğini bildirdi.
#Afganistan, Taliban yetkililerinin ahlak önlemlerini uygulamaya koymasıyla birlikte, sabah saatlerinde birçok ağın kademeli olarak bağlantısı kesildiği ve telefon hizmetlerinin de etkilendiği tam bir internet karartmasının ortasında bulunuyor. - NetBlocks (@netblocks) 29 Eylül 2025
Taliban'ın Gerekçesi ve Sonuçları
Taliban henüz resmi bir gerekçe sunmamış olsa da, yetkililer daha önce çevrimiçi pornografi konusundaki endişelerini dile getirmiş ve bazı bölgelerdeki fiber optik bağlantılarını "ahlaki kaygılar" nedeniyle kesmişti. Taliban yetkilisi, telekomünikasyon kapatmasının "bir sonraki duyuruya kadar" yürürlükte kalacağını belirtti. Bu durum, bankacılık ve e-ticaret sistemlerini olumsuz etkileyebilir. Birçok analist, internetin Çin ve İran gibi içeriği filtreleme teknolojisine sahip olmadığı için bilgi akışını kesmek amacıyla kapatıldığına inanıyor.
Uluslararası Tepkiler ve İç Etkileri
Hamid Haidari, eski 1TV haber kanalı editörü, kapatma sonrası "yalnızlığın tüm ülkeyi sardığını" söyledi ve Afganistan'ın internet bağlantısı konusunda Kuzey Kore ile rekabette "resmen birinci sırayı aldığını" belirtti. Aktivistler, bu kapatmanın 2021'de Taliban'ın iktidarı ele geçirmesinden bu yana kötüleşen insani krizi daha da derinleştireceğine inanıyor. Ayrıca, kız çocuklarının 6. sınıftan sonra okula gitmesinin yasaklanması nedeniyle birçok kişi çevrimiçi derslere bağımlı hale gelmişti; internetin kesilmesi bu imkanları da ortadan kaldırıyor.
| Etki Alanı | Açıklama |
|---|---|
| Eğitim | Kız çocukları için çevrimiçi ders imkanları ortadan kalktı. |
| Ekonomi | Bankacılık, e-ticaret ve genel işleyiş olumsuz etkilendi. |
| İletişim | Uluslararası haber ajansları ile Afganistan içindeki kaynaklar arasındaki iletişim koptu. |
| Hukuk | Temel insan hakları kısıtlanıyor. |
Havalimanı ve Yerel Yaşam Üzerindeki Etkiler
Yerel medya raporlarına göre Kabil havalimanından uçuşlar da aksadı. Flight Radar 24'e göre, Kabil Uluslararası Havalimanı'na planlanan en az 8 uçuş iptal edildi. Birçok kişi, fiber optik internetlerinin yerel saatle 17:00 civarında çalışmayı durdurduğunu bildirdi. Bir Kabil sakini, halkın "telefonsuz ve internetsiz kör gibi" hissettiğini ve tüm işlerin mobil cihazlara bağımlı olduğunu belirtti.
Alternatif Çözümler ve Gelecek Beklentileri
Taliban, temel ihtiyaçlar için alternatif bir sistem kurulacağını belirtse de, ayrıntı vermedi. Bu durum, işletmeler, yardım kuruluşları ve sıradan vatandaşlar için belirsizlik yaratıyor. Uluslararası toplumun, özellikle Elon Musk'ın Starlink'i gibi teknolojilerle bu duruma müdahale edebileceği düşünülüyor. Ancak, Afganistan'daki kadınların iş hayatına katılımının sağlanması ve insan haklarının korunması gibi daha geniş sorunlara da çözüm bulunması gerekiyor.
